Μέσα σε όλο αυτό το πρωτόγνωρο περιβάλλον, μεγάλη ανησυχία έχει δημιουργηθεί στους εργοδότες η διαχείριση των εργαζομένων τους. Είναι γεγονός, ότι στην πλειονότητα των επιχειρήσεων οι εργασίες έχουν μειωθεί δραματικά και πολλές επιχειρήσεις έχουν επιλέξει να κλείσουν οικειοθελώς, για να μειώσουν τις πιθανότητες εξάπλωσης του ιού. Άλλοι πάλι έχουν περιορίσει τις συναλλαγές και συνεχίζουν όσες εργασίες δεν απαιτούν προσωπική επαφή. Σε κάθε περίπτωση, όμως η διαχείριση του προσωπικού είναι ένας γρίφος το οποίο θα προσπαθήσουμε να λύσουμε παρακάτω.
Η πρώτη διάκριση αφορά τις κάτωθι περιπτώσεις:
- Επιχείρηση που έχει παύσει τις εργασίες της με κυβερνητική εντολή
- Επιχείρηση που έχει παύσει οικειοθελώς τις εργασίες της
- Επιχείρηση που εξακολουθεί και λειτουργεί
Ας δούμε ξεχωριστά τις επιλογές που έχουν οι εργοδότες κατά περίπτωση και ποιες υποχρεώσεις και δικαιώματα ανακύπτουν από την κάθε επιλογή.
Επιχείρηση που έχει παύσει τις εργασίες της με κυβερνητική εντολή
Σε όσες επιχειρήσεις έχουν κλείσει με κυβερνητική εντολή οι εργοδότες δεν οφείλουν στους εργαζόμενους αποδοχές, ούτε άδεια. Το ίδιο ισχύει και για επιχειρήσεις που έχουν κλείσει ένα μέρος των εργασιών τους (πχ καφέ που έχει παύσει αναγκαστικά την επιτόπια κατανάλωση). Σε μια προσπάθεια το κράτος να συνδράμει και να μετριάσει τις επιπτώσεις του αναγκαστικού κλεισίματος των επιχειρήσεων, φημολογείται ότι θα νομοθετήσει επίδομα, που θα επιδοτεί όλους αυτούς τους εργαζόμενους και εργοδότες, των οποίων οι επιχειρήσεις έκλεισαν με σχετική απόφαση.
Οι επιχειρήσεις αυτές θα πρέπει να είναι προσεκτικές για προσωπικό που δεν εμπίπτει στην περίπτωση της αναγκαστικής παύσης, όπως πχ το διοικητικό προσωπικό ενός φροντιστηρίου.
Επιχείρηση που έχει παύσει οικειοθελώς τις εργασίες της
Αρχικά, θα πρέπει να γίνει σαφές ότι η νομοθεσία δεν επιτρέπει αυθαίρετες και μονομερείς ενέργειες και δη όταν δεν τηρούνται οι νόμιμες διαδικασίες. Στη συγκεκριμένη συγκυρία κανένας δεν θα πρέπει να επιδιώξει να καπηλευτεί τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού. Η ζωή μας σύντομα θα επιστρέψει στην κανονικότητα και οι μονομερείς ενέργειες θα έχουν δημιουργήσει ρήγμα στις σχέσεις εργοδότη και εργαζομένου με μακροχρόνιες ζημίες στην επιχείρηση. Προτείνουμε, λοιπόν, η απόφαση να προκύψει ύστερα από συζήτηση με τους εργαζόμενους για την εξεύρεση μιας αμοιβαία ικανοποιητικής λύσης. Η παρούσα κατάσταση δημιουργεί ανασφάλεια τόσο στους επιχειρηματίες όσο και στους εργαζομένους τους.
Στην προκειμένη περίπτωση ο εργοδότης έχει τις κάτωθι επιλογές:
- Άδεια Άνευ Αποδοχών με κοινή συμφωνία
Εργοδότης και εργαζόμενος υπογράφουν από κοινού σε ένα έντυπο ότι συμφωνούν στη χορήγηση άδειας άνευ αποδοχών, καθώς και τη διάρκειά της. Η συγκεκριμένη άδεια απαλλάσσει τον εργαζόμενο από την υποχρέωση εργασίας για το διάστημα της αδείας, ενώ συγχρόνως δεν υποχρεώνει τον εργοδότη να του καταβάλλει μισθό.
- Χορήγηση κανονικής αδείας εξαιτίας σοβαρής ανάγκης της επιχείρησης.
Από την πλευρά του ο εργοδότης, εξαιτίας σοβαρής ανάγκης της επιχείρησης έχει την δυνατότητα να χορηγήσει κανονική άδεια μετ’ αποδοχών εργαζομένους του, προβαίνοντας στην κατάτμηση του χρόνου αδείας του εργαζομένου. Η χορήγηση θα πρέπει να είναι προϊόν συμφωνίας. Η λύση αυτή είναι μια αμοιβαία ωφέλιμη επιλογή καθώς τόσο ο εργαζόμενος θα λαμβάνει τις αποδοχές του για το διάστημα που δεν θα εργάζεται, παραμένοντας ασφαλής στο σπίτι του και περνώντας χρόνο με την οικογένεια του. Από την άλλη, ο εργοδότης θα έχει εξαντλήσει την υποχρέωση του αυτή σε μια περίοδο που δεν έχει ανάγκη για εργασία και θα είναι διαθέσιμος ο εργαζόμενος μετά την λήξη των μέτρων για όλο το επόμενο διάστημα. Φυσικά ο εργαζόμενος φέτος δεν θα μπορέσει να απολαύσει την κανονική του άδεια όπως θα ήθελε υπό κανονικές συνθήκες, όμως οι συνθήκες δεν είναι κανονικές και θα πρέπει και οι εργαζόμενοι να συμβάλουν στην επιβίωση της επιχείρησης.
- Μόνιμη μεταβολή σύμβασης από πλήρη απασχόληση σε μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση.
Για να μη θεωρηθεί μια τέτοια πράξη ως βλαπτική μεταβολή, απαιτείται η σύμφωνη γνώμη του εργαζομένου και η υπογραφή του σε νέα (τροποποιητική) σύμβαση εργασίας. Η μείωση του χρόνου εργασίας με ανάλογη μείωση των αποδοχών μπορεί να προταθεί από τον εργοδότη στο μισθωτό και ως «ηπιότερο μέτρο» έναντι της καταγγελίας της συμβάσεως, σε περίπτωση περιορισμού των εργασιών της επιχειρήσεως.
Ο εργοδότης έχει την δυνατότητα αντί καταγγελίας της σύμβασης εργασίας, να επιβάλλει μονομερώς σύστημα εκ περιτροπής απασχόλησης στην επιχείρησή του λόγω του περιορισμού των δραστηριοτήτων της επιχείρησης. Η διάρκεια αυτής δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τους εννέα (9) μήνες στο ίδιο ημερολογιακό έτος. Ο εργοδότης οφείλει προηγουμένως να προβεί σε ενημέρωση και διαβούλευση με τους νόμιμους εκπροσώπους των εργαζομένων. Εδώ να τονίσουμε, ότι η εκ περιτροπής απασχόληση σημαίνει απασχόληση σε λιγότερες ημέρες (π.χ. 3 αντί για 5 ημέρες) και όχι απασχόληση για λιγότερες ώρες ανά ημέρα. Η ουσία αυτής της πρότασης είναι ότι ο εργοδότης με αυτή την επιλογή, δύναται σε περίπτωση που δεν κατορθώσει να επιτύχει αμοιβαία αποδεκτή λύση, να περιορίσει το κόστος συντήρησης του ανθρώπινου δυναμικού του για όσο διαρκεί η παρούσα κατάσταση.
Σημείωση: Είναι αδύνατη η εφαρμογή εκ περιτροπής απασχόλησης σε εργαζομένους που ήδη εργάζονται με σύστημα μερικής απασχόλησης.
- Πρόωρη καταγγελία συμβάσεως ορισμένου χρόνου.
Σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου, η οποία περιλαμβάνει όρο για πρόωρη καταγγελία της με εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας ως προς την αποζημίωση απόλυσης για τις συμβάσεις εργασίας αορίστου χρόνου, κατά τις διατάξεις του Ν.2112/1920, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 74 παρ. 2 και 3 του Ν.3863/2010 , μετατρέπεται αυτοδικαίως σε σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου κατά την καταγγελία ( άρθρο 40 του Ν.3986/2011). Αυτό σημαίνει ότι ο εργοδότης δύναται να την καταγγείλει πρόωρα χωρίς να οφείλει μισθούς υπερημερίας. Αν μάλιστα ο εργαζόμενος δεν έχει συμπληρώσει ένα (1) έτος εργασίας, τότε δεν δικαιούται ούτε αποζημίωση απόλυσης.
Ο εργαζόμενος μπορεί να συνεχίσει να λαμβάνει στην περίπτωση αυτή την επιδότηση ανεργίας υποβάλλοντας εκ νέου τα έγγραφα του στον ΟΑΕΔ κατόπιν ραντεβού.
Επιχείρηση που εξακολουθεί και λειτουργεί
- Απομακρυσμένη εργασία
Ο εργοδότης δύναται με απόφασή του να καθορίζει ότι η εργασία που παρέχεται από τον εργαζόμενο, θα πραγματοποιείται με το σύστημα της εξ αποστάσεως εργασίας, εφόσον αυτό είναι εφικτό, ώστε ο εργαζόμενος να μπορεί να συνεχίζει να παρέχει την εργασία του χωρίς να απαιτείται η φυσική του παρουσία στον τόπο εργασίας. Η κυριότερη μορφή της εξ αποστάσεως εργασίας είναι η τηλεργασία και στην εν λόγω περίπτωση η επιλογή αυτής της μορφής απασχόλησης αποτελεί διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη.
- Δήλωση μεταβολών στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ
Αναστέλλεται για το χρονικό διάστημα από 11-03-2020 έως και 10-04-2020 η υποχρέωση του εργοδότη να υποβάλλει στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ» τα έντυπα Ε4 (Συμπληρωματικός ωραρίου), Ε8 (Αναγγελία Υπερεργασίας ή Νόμιμης Υπερωριακής Απασχόλησης), καθώς και Ε12 (e- Οικοδομώ).
Για το ως άνω χρονικό διάστημα ο εργοδότης δεν έχει υποχρέωση να καταχωρεί κάθε αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων πριν την πραγματοποίησή τους, όπως:
- τροποποίηση της ώρας έναρξης ή λήξης του ωραρίου,
- αλλαγή της ημέρας ανάπαυσης εντός της εβδομάδας,
iii. αλλαγή ημερήσιας βάρδιας λόγω απρόβλεπτων συνθηκών,
- εξατομικευμένη μεταβολή του χρόνου προσέλευσης στην εργασία, κ.λ.π.
ν. υπερεργασία και νόμιμη υπερωριακή απασχόληση.
Η καταχώρηση κάθε αλλαγής ή τροποποίησης του ωραρίου στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ», θα υποβληθεί με δήλωση ωραρίου, συγκεντρωτικά και απογραφικά, στο πρώτο δεκαήμερο του επόμενου μήνα της παρασχεθείσας εργασίας με ειδικό έντυπο. Σε περίπτωση παράτασης των μέτρων , παρατείνονται και τα άνωθεν .
- Άδεια ειδικού σκοπού εργαζόμενων γονέων
Η άδεια ειδικού σκοπού συνιστά ειδικό μέτρο που αποβλέπει στη διευκόλυνση των εργαζόμενων γονέων του ιδιωτικού τομέα για τη φροντίδα των παιδιών τους. Η λήψη της άδειας ειδικού σκοπού συνιστά δικαίωμα του εργαζόμενου να το αιτηθεί στον εργοδότη και εκείνος οφείλει να την εγκρίνει, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις για τη λήψη της. Η άδεια ειδικού σκοπού χορηγείται εντός του διαστήματος από 11.3.2020 έως 10.04.2020, και για όσο διαρκεί η εφαρμογή των έκτακτων και προσωρινών μέτρων. Χρήση αυτής δύναται να γίνει είτε από τον έναν εξ ολοκλήρου, είτε και από τους δύο, εφόσον μοιραστούν μεταξύ τους διαστήματα αυτής, ενώ δεν μπορεί να γίνει ταυτόχρονα χρήση της και από τους δύο. Οι εργαζόμενοι που αιτούνται την άδεια προσκομίζουν στους εργοδότες τους σχετικές υπεύθυνες δηλώσεις, εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος. Ειδικότερα, προβλέπεται ότι η άδεια ειδικού σκοπού έχει διάρκεια κατ’ ελάχιστον τριών (3) ημερών, την οποία ακολουθεί στη συνέχεια η χορήγηση μίας ημέρας κανονικής αδείας, σχήμα το οποίο επαναλαμβάνεται κυκλικά για όσο διάστημα χρειαστεί μέχρι τη λήξη του έκτακτου και προσωρινού μέτρου.
Σε κάθε περίπτωση τα μέτρα των παρ. 2 και 3 του άρθρου 4, προκειμένου περί παροχής εξ αποστάσεως εργασίας και χορήγησης της άδειας ειδικού σκοπού, μπορούν να λειτουργήσουν συνδυαστικά με τρόπο ώστε και τα δύο μέρη , εργαζόμενοι, (εργαζόμενοι γονείς) και εργοδότες να μπορούν να ανταπεξέλθουν στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης που έχει δημιουργηθεί, για την αντιμετώπιση της μετάδοσης του κορωνοϊου, στο πλαίσιο πάντα της καλής πίστης, της αλληλέγγυας συνευθύνης και της τριμερούς συμμετοχής για την αντιμετώπιση του φαινομένου.
- Λήψη απαραίτητων μέτρων προστασίας των εργαζομένων
Εφόσον μια επιχείρηση συνεχίσει να λειτουργεί θα πρέπει να λάβει ο εργοδότης αποδεδειγμένα όλα τα μέτρα που απαιτούνται για την ασφάλεια του προσωπικού και της ιδιωτικής του πελατείας. Ενδεικτικά, ο εργοδότης θα πρέπει να μην εκθέτει τους εργαζόμενους σε κίνδυνο να κολλήσουν τον ιό χορηγώντας τους μέσα προστασίας όπως πχ γάντια ή μάσκες. Ακόμη, στους χώρους εργασίας και υγιεινής θα πρέπει να υπάρχει επιμελής καθαρισμός και αερισμός. Οι θέσεις εργασίας θα πρέπει να εξασφαλίζουν τουλάχιστον 2 μέτρα απόσταση μεταξύ των λοιπών εργαζομένων και των πελατών. Σε κάθε χώρο εργασίας θα πρέπει να υπάρχει αντισηπτικό υγρό. Επιβάλλεται η αποφυγή κοινής χρήσης των μολυβιών, των στυλό, των μαρκαδόρων και άλλων προσωπικών αντικειμένων. Το τακτικό πλύσιμο των χεριών των εργαζομένων και των επισκεπτών με υγρό σαπούνι και νερό για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα είναι σημαντικό. Ακολουθεί προσεκτικό στέγνωμα των χεριών με χάρτινες χειροπετσέτες μιας χρήσης οι οποίες θα απορρίπτονται στους κάδους απορριμμάτων. Τέλος να αποφεύγονται συναθροίσεις όπως meeting και ταξίδια. Ο εργοδότης θα πρέπει να αφουγκράζεται τις προτάσεις και τις ανησυχίες των εργαζομένων του ώστε να τους παρέχει το αίσθημα ασφάλειας που απαιτείται για την απόδοση κατά την εργασία.
ΥΛΙΚΟ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΘΕΤΟΥΝ ΟΙ ΧΩΡΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
- Θερμόμετρα (μη υδραργυρικά, π.χ. ψηφιακά μασχάλης) ή ταινίες θερμομέτρησης.
- Χάρτινες χειροπετσέτες μιας χρήσης
- Γάντια μιας χρήσης
- Πλαστικές σακούλες για την απόρριψη των χρησιμοποιημένων μέσων ατομικής προστασίας και των χαρτομάντιλων ή για τη συλλογή μολυσμένων αντικειμένων που πρέπει να πλυθούν ή να απολυμανθούν.
- Πλαστικά ποτήρια μιας χρήσης.
- Μπουκάλια με αλκοολούχο διάλυμα με αντλία έγχυσης και βάση. Το αλκοολούχο διάλυμα να έχει άδεια ΕΟΦ, περιεκτικότητα αλκοόλης ή μίγματος αλκοολών (αιθανόλη, ισοπροπανόλη ή προπανόλη) με άθροισμα 70% και πιστοποίηση CE
- Απολυμαντικά για χώρους και επιφάνειες (π.χ. οικιακή χλωρίνη) και απολυμαντικά για αντικείμενα που εξατμίζονται εύκολα (π.χ. οινόπνευμα)
Συνοψίζοντας, η ιστορική αυτή συγκυρία μας αφορά όλους και θα πρέπει όλοι να επιδιώκουμε να μείνουμε υγιείς και να περιορίσουμε τις επιπτώσεις του ιού στη ζωή μας και στην κοινωνία. Με σωστό προγραμματισμό και ενσυναίσθηση θα μπορέσουν εργοδότες και εργαζόμενοι να επιτύχουν μια κοινά αποδεκτή συμφωνία που θα εξασφαλίζει τον βιοπορισμό και την υγεία όλων. Καθότι τα μέτρα συνεχώς εντατικοποιούνται οι επιχειρήσεις θα πρέπει να είναι προετοιμασμένες να διαχειριστούν την αναγκαστική επιβολή του μέτρου της απαγόρευσης της κυκλοφορίας, επιλέγοντας ένα μείγμα από τις ανωτέρω λύσεις τις οποίες προτείναμε.
Αθανάσιος Σκευούλης, Senior Accountant – Υπ. Μισθοδοσίας